ยาหยอดขยายม่านตาคืออะไร

ยาหยอดขยายม่านตาคืออะไร

ยาหยอดขยายม่านตาคืออะไร คือยาหยอดที่มีตัวยาที่ไปทำให้รูม่านตาขยาย แบ่งเป็น 2 ชนิด

·       ยาออกฤทธิ์กระตุ้นซิมพาเทติก ยาทำให้กล้ามเนื้อขยายรูม่านตาทำงาน รูม่านตาจึงขยายออก ใช้สำหรับขยายรูม่านตาเพื่อตรวจจอประสาทตา หรือเตรียมการผ่าตัดภายในลูกตา ต้องระวังในผู้ป่วยที่มีช่องหน้าลูกตาแคบ เพราะอาจทำให้เกิดต้อหินเฉียบพลันได้

ผลข้างเคียง มีฤทธิ์หดหลอดเลือดทำให้ความดันเลือดสูง ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว ไม่ควรใช้ในทารกแรกเกิด ผู้ป่วยโรคหัวใจ ยาที่ใช้บ่อยคือ Phenylephrine ในผู้ใหญ่ใช้ยาขนาด 10% สำหรับเด็กใช้ขนาด 2.5% เริ่มออกฤทธิ์หลังหยอดยา 30 นาที มีฤทธิ์อยู่นาน 2-3 ชั่วโมง มักใช้ร่วมกับยาขยายม่านตาอีกกลุ่ม เพื่อเสริมฤทธิ์ในการขยายรูม่านตา

·       ยาในกลุ่มที่มีฤทธิ์ยังยั้งพาราซิมพาเทติก ทำให้เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อหดรูม่านตา รูม่านตาจึงขยายออก มีประโยชน์ในการตรวจจอประสาทตา และเตรียมผ่าตัดภายในลูกตา นอกจากนี้ยายังมีฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อซิลเลียลีคลายตัว ผลคือเลนส์ตาไม่สามารถปรับสภาพได้ จึงใช้เมื่อจะวัดแว่นตาในเด็กเล็ก และใช้เพื่อลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อซิลเลียลีในการรักษาการอักเสบของยูเวีย ยากลุ่มนี้มักใช้หยอดเป็นระยะๆจนได้ฤทธิ์ตามที่ต้องการและมักทำให้แสบตา โดยอาจหยอดยาชานำก่อนเพื่อลดการระคายเคืองตา และจะช่วยให้ยาดูดซึมเข้าตาได้ง่ายขึ้น

ผลข้างเคียงที่ต้องระวังคือ อาจทำให้เกิดต้อหินมุมปิดชนิดเฉียบพลัน โดยเฉพาะในผู้ที่มีมุมช่องหน้าลูกตาแคบ ยาในกลุ่มนี้ได้แก่

1.      Atropine Sulfate ชนิด 0.5% , 1% ยาเริ่มออกฤทธิ์ภายใน 30 นาทีและมีฤทธิ์อยู่ประมาณ 2 สัปดาห์ แต่ถ้าใช้ในการรักษายูเวียอักเสบ ต้องหยอดตาวันละ 2-3 ครั้ง จึงจะได้ผลตามต้องการ นิยมใช้เพื่อวัดแว่นตาในเด็กเล็ก เพราะมีผลยับยั้งการหดตัวของกล้ามเนื้อซิลเลียลีได้มากที่สุด โดยให้หยอดตาขนาด 0.5%  วันละ 2-3 ครั้ง ก่อนวัดแว่นตา 3 วัน และให้อีกครั้งในตอนเช้าของวันที่จะวัด  

ผลข้างเคียงของยาโดยเฉพาะในเด็ก คือ ทำให้คอแห้ง ผิวหนังแห้ง  ตัวแดง มีไข้ หัวใจเต้นเร็ว ควรแนะนำให้ผู้ปกครองกดหัวตาของเด็กเวลาใช้ยา เพื่อลดการดูดซึมของยาเข้าสู่ร่างกาย

2.      Cyclopentolate HCl 1% (Cyclogyl) เริ่มออกฤทธิ์ 30 นาทีหลังหยอดตา และคงฤทธิ์อยู่ประมาณ 24 ชั่วโมง อาจมีผลข้างเคียงถ้าใช้กับผู้ป่วยเด็ก คือทำให้มีอาการสับสน เห็นภาพหลอน เดินเซ พูดไม่ชัด

3.      Tropicamide 1% (Mydriacyl) เริ่มออกฤทธิ์ประมาณ 30 นาทีหลังหยอดตา และหมดฤทธิ์ภายใน 5-6 ชั่วโมง เหมาะสำหรับขยายรูม่านตาเพื่อการตรวจจอประสาทตา เพราะหมดฤทธิ์เร็วกว่ายาชนิดอื่นๆ นิยมใช้ร่วมกับ Phenylephrine ในการขยายรูม่านตาเพื่อเตรียมก่อนการผ่าตัดต้อกระจก